پماد، کرم یا لوسیون؟

پماد، کرم، و لوسیون سه نوع فرمولاسیون متفاوت برای داروها یا محصولات مراقبت از پوست هستند که بر اساس بافت، غلظت و میزان آب و روغن در آنها متفاوت می‌باشند:

پماد (Ointment):

دارای ترکیبی غلیظ و چرب است و معمولاً حاوی مقدار زیادی روغن و مقدار کمی آب است. پمادها به دلیل ماهیت چربی بیشترشان، معمولاً برای محافظت و مرطوب سازی پوست‌های خیلی خشک یا برای داروهایی که نیاز به نفوذ بیشتری دارند استفاده می‌شوند.

کرم (Cream):

کرم‌ها از پمادها سبک‌تر هستند و ترکیب متوازن‌تری از روغن و آب دارند. این محصولات به راحتی روی پوست پخش می‌شوند و نسبت به پمادها سریع‌تر جذب می‌شوند. کرم‌ها برای پوست‌های نرمال تا خشک مناسب هستند.

لوسیون (Lotion):

لوسیون‌ها سبک‌ترین بافت را دارند و معمولاً حاوی آب بیشتری نسبت به روغن هستند. به دلیل این ترکیب، لوسیون‌ها به سرعت جذب پوست می‌شوند و احساس چربی کمتری بر جای می‌گذارند. لوسیون‌ها برای استفاده روی پوست‌های نرمال یا مرطوب و برای استفاده در قسمت‌های وسیع‌تری از بدن مناسب هستند.

حال هر یک را به تفصیل شرح می دهیم.

پمادها  (Ointments)

پمادها عمدتاً بر پایه روغن هستند و تنها یک کمی آب یا هیچ آبی ندارند. بافت آنها معمولاً سنگین و چسبناک است. پمادها یک محیط چرب ایجاد می‌کنند که می‌تواند رطوبت را در پوست حفظ کند و به عنوان یک سد محافظتی عمل کند. این خاصیت آنها را برای درمان پوست‌های خشک، ترک خورده یا آسیب دیده ایده‌آل می‌سازد. به دلیل ماهیت چربشان، پمادها می‌توانند برای افرادی که پوست چرب دارند نامناسب باشند.

کرم‌ها  (Creams)

کرم‌ها ترکیبی هستند که میزان متعادلی از روغن و آب دارند، این ترکیب باعث می‌شود که بافتی سبک‌تر و کمتر چرب نسبت به پمادها داشته باشند. کرم‌ها به سرعت و به راحتی روی پوست پخش می‌شوند و بدون به جا گذاشتن احساس چربی زیادی، جذب می‌شوند. آنها برای پوست‌هایی با میزان رطوبت نرمال یا متمایل به خشک مناسب هستند و همچنین برای داروهایی که باید روی نواحی وسیع‌تری از پوست استفاده شوند، مفید هستند.

لوسیون‌ها  (Lotions)

لوسیون‌ها عمدتاً بر پایه آب هستند و معمولاً سبک‌ترین بافت را دارند. آنها بسیار روان هستند و این امکان را می‌دهد که به راحتی بر روی پوست پخش شوند، به خصوص روی پوست‌های مرطوب یا پس از حمام. لوسیون‌ها برای پوست‌های نرمال یا چرب مناسب‌تر هستند و اغلب برای مرطوب کردن قسمت‌های وسیعی از بدن به کار می‌روند. آنها به سرعت جذب می‌شوند و احساس سبکی بر جای می‌گذارند، اما ممکن است نیاز به استفاده مکرر داشته باشند تا رطوبت کافی را فراهم کنند.

باید نوع پوست، شرایط خاص پوستی و نیاز به نوع خاصی از دارو یا ناده فعال را در انتخاب بین پماد، کرم و لوسیون در نظر گرفته شود.

در انتخاب بین پماد، کرم و لوسیون، ملاحظات زیر مهم هستند:

• پمادها معمولاً برای شرایط پزشکی خاص مانند اگزما یا پسوریازیس توصیه می‌شوند، جایی که نیاز به ایجاد یک محیط مرطوب برای تسهیل درمان وجود دارد. با توجه به قوام چرب و غلیظ‌تر، پمادها می‌توانند داروها را برای مدت زمان طولانی‌تری روی پوست نگه دارند، که این امر می‌تواند در بهبود زخم‌ها و بریدگی‌ها مفید باشد.
• کرم‌ها به دلیل بافت متعادل‌ترشان، انتخاب مناسبی برای استفاده روزانه هستند و می‌توانند مواد مغذی یا داروها را بدون احساس سنگینی روی پوست ارائه دهند. کرم‌ها برای درمان شرایطی مانند خشکی معمولی، قرمزی، و التهاب خفیف تا متوسط پوست مناسب هستند.
• لوسیون‌ها ایده‌آل برای استفاده روزمره و به خصوص برای کسانی هستند که به دنبال مرطوب‌کننده‌ای هستند که به سرعت جذب شود و احساس چربی کمی داشته باشد. آن‌ها می‌توانند برای حفظ رطوبت پوست بعد از حمام یا دوش مناسب باشند و همچنین برای افراد با پوست نرمال تا چرب یک گزینه خوب به شمار می‌آیند.

در انتخاب یک محصول باید به نیازهای فردی پوست، شرایط محیطی (مانند آب و هوا) و نوع شرایط پوستی که درمان می‌شود توجه کرد. برخی مواقع ممکن است پزشک یا داروساز محصول خاصی را بر اساس مواد موثره و نحوه توزیع و جذب آنها در پوست توصیه کند. همچنین، بعضی از محصولات ممکن است حاوی مواد نگهدارنده، عطرها، یا دیگر ترکیبات افزودنی باشند که می‌توانند بر انتخاب محصول تاثیر بگذارند.

محصولات مراقبت از پوست مانند پمادها، کرم‌ها، و لوسیون‌ها نه تنها در بافت و ترکیبات متفاوتند بلکه در نحوه تأثیرشان بر پوست و نحوه استفاده از آنها نیز تفاوت‌هایی دارند.

استفاده و اثربخشی

• پمادها ممکن است برای اعمال داروهای موضعی مانند استروئیدهای موضعی، آنتی بیوتیک‌ها، یا سایر ترکیبات با اثرات درمانی عمیق استفاده شوند. اینها معمولاً قبل از خواب استفاده می‌شوند تا از مالیدن و حذف ماده توسط لباس‌ها جلوگیری شود.
• کرم‌ها به دلیل ترکیب روغن در آب (O/W) یا آب در روغن (W/O) به راحتی می‌توانند حاوی مواد مغذی، داروهای ضد التهاب، ضد قارچ یا ضد باکتری باشند که برای پوست مفید هستند و می‌توانند به صورت روزانه استفاده شوند.
• لوسیون‌ها اغلب برای مصارف عمومی مرطوب‌کننده استفاده می‌شوند و می‌توانند حاوی ترکیباتی مانند آلوئه ورا، ویتامین E، یا سایر مواد مغذی پوست باشند که به سرعت جذب می‌شوند و برای استفاده در تمام بدن مناسب هستند.

حساسیت و واکنش‌های پوستی

محصولاتی با ترکیبات غلیظ‌تر مانند پمادها ممکن است در افراد با پوست حساس یا مستعد آکنه باعث ایجاد جوش شوند. این در حالی است که کرم‌ها و لوسیون‌ها ممکن است فرمولاسیون‌هایی داشته باشند که کمتر احتمال دارد باعث ایجاد واکنش‌های پوستی شوند.

جذب و پوشش

• پمادها ممکن است به دلیل ویسکوزیته بالا، جذب کندتری داشته باشند ولی یک پوشش محافظتی طولانی‌مدت برای پوست ایجاد می‌کنند.
• کرم‌ها معمولاً جذب بهتری دارند و می‌توانند پوشش دهنده باشند بدون اینکه احساس سنگینی یا چسبندگی داشته باشند.
• لوسیون‌ها سریع‌ترین جذب را دارند و کمترین حس چسبناکی را پس از استفاده بر جای می گذارند. دارند و کمترین حس چسبناکی را پس از استفاده به جا می‌گذارند.

فصل و آب و هوا

در زمستان، ممکن است پمادها یا کرم‌های غلیظ‌تر به دلیل توانایی بالاتر در محافظت از پوست در برابر سرما و خشکی مفید باشند.

در تابستان، لوسیون‌های سبک‌تر می‌توانند جذب راحت‌تری داشته باشند و از احساس چربی اضافی جلوگیری کنند.

با این تفاوت‌ها، انتخاب درست می‌تواند به معنای بهبود مؤثر و آسایش بیشتر باشد. مهم است که با پزشک یا متخصص پوست مشورت کنید تا محصول مناسب با نوع پوست و شرایط خاص پوستی شما را انتخاب کنید.

زمان استفاده

• پمادها به دلیل ویسکوزیته بالا معمولاً برای شرایطی استفاده می‌شوند که نیاز به مراقبت‌های پوستی در طول شب یا دوره‌های زمانی طولانی است. برای مثال، برای درمان زخم‌ها یا بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس که نیاز به حفظ رطوبت طولانی‌مدت دارند، مناسب هستند.
• کرم‌ها اغلب به عنوان بخشی از روال مراقبت‌های روزانه پوست به کار می‌روند. آنها می‌توانند صبح و شب استفاده شوند و به دلیل جذب بهتر، قبل از آرایش یا سایر محصولات پوستی نیز قابل استفاده هستند.
• لوسیون‌ها معمولاً برای استفاده سریع و روزانه مناسب هستند، بخصوص پس از دوش گرفتن یا حمام که پوست مرطوب است و لوسیون راحت‌تر جذب می‌شود.

انواع پوست

پمادها ممکن است برای پوست‌های خشک و بسیار خشک بسیار مؤثر باشند، چرا که یک لایه محافظتی ایجاد می‌کنند که به حفظ رطوبت پوست کمک می‌کند.

• کرم‌ها برای انواع پوست، از جمله ترکیبی و حساس، مناسب هستند. آن‌ها می‌توانند تعادل مناسبی بین رطوبت و تغذیه پوست ایجاد کنند بدون اینکه منافذ را مسدود کنند.
• لوسیون‌ها معمولاً برای پوست‌های نرمال تا چرب توصیه می‌شوند، زیرا سبک‌تر هستند و چربی کمتری به پوست می‌افزایند.

بسته‌بندی و دسترسی

• پمادها اغلب در ظروف کوچک یا تیوب‌ها عرضه می‌شوند که استفاده موضعی را آسان‌تر می‌کند.
• کرم‌ها می‌توانند در طیف گسترده‌ای از بسته‌بندی‌ها موجود باشند، از جمله قوطی ها، پمپ‌ها، و تیوب‌ها که برای دسترسی و استفاده راحت‌تر طراحی شده‌اند.
• لوسیون‌ها معمولاً در بطری‌های بزرگ‌تر با پمپ یا درپوش‌های بازشو قرار دارند، که برای استفاده روی نواحی بزرگ‌تر از بدن مناسب تر هستند.

مواد تشکیل دهنده

• پمادها اغلب حاوی درصد بالایی از روغن‌ها هستند و ممکن است ترکیبات دارویی قوی‌تری نسبت به کرم‌ها یا لوسیون‌ها داشته باشند. به دلیل داشتن روغن بیشتر، معمولاً بدون نگهدارنده هستند که این می‌تواند برای پوست‌های حساس مفید باشد.
• کرم‌ها می‌توانند انواع مختلفی از مواد مؤثر مانند اسیدهای هیالورونیک، سرامیدها و آنتی‌اکسیدان‌ها را در خود جای دهند. آن‌ها معمولاً ترکیبی از آب و روغن هستند که با افزودن نگهدارنده‌ها و ثبات‌دهنده‌ها، ماندگاری بیشتری دارند.
• لوسیون‌ها به دلیل بافت سبک‌تر، اغلب حاوی درصد بالایی از آب هستند و ممکن است شامل مرطوب کننده‌های سبک مانند گلیسرین یا دیگر هیومکتانت‌ها باشند. این‌ها نیز معمولاً حاوی نگهدارنده‌هایی هستند تا عمر مفید محصول را افزایش دهند.

حساسیت و ایمنی

• پمادها به دلیل سادگی فرمولاسیون و حضور مواد افزودنی کمتر، ممکن است برای افراد با پوست‌های بسیار حساس یا آسیب‌پذیر بهتر باشند.
• کرم‌ها و لوسیون‌ها ممکن است به دلیل داشتن مواد افزودنی بیشتر، احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک یا حساسیت‌زا را بالا ببرند، به ویژه اگر فردی به یکی از این مواد حساسیت داشته باشد.

انتخاب در روتین مراقبت از پوست

• پمادها ممکن است بیشتر برای مواقع خاص یا درمان‌های هدفمند استفاده شوند و کمتر در روتین روزانه مراقبت از پوست نقش داشته باشند.
• کرم‌ها به دلیل توانایی ترکیب مواد مؤثر با بافتی که راحت‌تر جذب می‌شود، ممکن است بخش اصلی روتین مراقبت از پوست در صبح و شب باشند.
• لوسیون‌ها به دلیل راحتی استفاده و جذب سریع، برای استفاده روزانه و پس از استحمام به عنوان مرطوب کننده های عمومی بدن مناسب هستند.
• هنگام انتخاب بین پماد، کرم یا لوسیون، باید به نیازهای فردی پوست، مسائلی مانند حساسیت‌ها، و همچنین شرایط محیطی مانند آب و هوا و فصل توجه کرد.

همیشه بهتر است قبل از تغییر روتین مراقبت از پوست یا استفاده از محصول جدید، با متخصص پوست مشورت کنید.

کاربردهای درمانی و زیبایی ‌شناختی

• پمادها به خاطر محافظت طولانی مدت و توانایی محصور کردن رطوبت در پوست، برای درمان بیماری‌های پوستی مانند اگزما، پسوریازیس و زخم‌ها مفید هستند. همچنین، ممکن است برای حفاظت از پوست در برابر عوامل محیطی ناسازگار به کار روند.
• کرم‌ها برای اهداف زیبایی شناختی و درمانی متنوع به کار می‌روند و می‌توانند حاوی مواد فعال مانند رتینول، ویتامین C و اسیدهای آلفا هیدروکسی باشند که به بهبود بافت پوست و کاهش نشانه‌های پیری کمک می‌کنند.
• لوسیون‌ها بیشتر برای حفظ زیبایی و نرمی پوست به کار می‌روند و می‌توانند شامل مواد مرطوب‌کننده‌ای باشند که به پوست ظاهری شاداب و سالم می‌دهند.

ترکیب با دیگر محصولات مراقبت از پوست

• استفاده از پمادها معمولاً به تنهایی یا به عنوان آخرین مرحله در روتین مراقبت از پوست توصیه می‌شود، چرا که می‌توانند مانع از جذب محصولات دیگر شوند.
• کرم‌ها انعطاف‌پذیری بیشتری دارند و می‌توانند با سایر محصولات مراقبت از پوست مانند سرم‌ها و محافظ‌های آفتاب ترکیب شوند.
• لوسیون‌ها به دلیل جذب سریع، معمولاً پایه خوبی برای محصولات مراقبت از پوست دیگر فراهم می‌کنند و می‌توان آن‌ها را قبل از اعمال کرم‌های غلیظ‌تر یا محافظت کننده‌های آفتاب استفاده کرد.

نکات مربوط به حفظ و نگهداری از پماد، کرم و لوسیون

• پمادها به دلیل داشتن روغن بیشتر و نگهدارنده کمتر، ممکن است عمر مفید کوتاه‌تری نسبت به کرم‌ها و لوسیون‌ها داشته باشند و نیاز به نگهداری در شرایط خاص دارند.
• کرم‌ها و لوسیون‌ها به دلیل وجود نگهدارنده‌ها، معمولاً عمر مفید طولانی‌تری دارند اما باید از قرار گرفتن در معرض گرما و نور مستقیم خورشید اجتناب شود تا از کاهش اثرمحصول جلوگیری شود.

ملاحظات زیست محیطی

• پمادها ممکن است به دلیل ترکیبات ساده ‌تر و کمتر بهره ‌گیری از مواد شیمیایی، گزینه‌ای سازگارتر با محیط زیست باشند، به ویژه اگر با مواد ارگانیک و طبیعی ساخته شوند.
• کرم‌ها و لوسیون‌ها ممکن است به دلیل نگهدارنده‌ها و مواد افزودنی مصنوعی، تأثیر بیشتری بر محیط زیست داشته باشند. همچنین، بسته ‌بندی‌های مورد استفاده برای این محصولات اغلب پلاستیکی هستند که باید در نظر گرفته شود.

راهنمای خرید

• هنگام خرید پماد، مهم است به مواد تشکیل‌دهنده توجه کنید، مخصوصاً اگر برای درمان مشکل خاص پوستی استفاده می‌شود.
• برای کرم‌ها، باید به دنبال محصولاتی با ترکیبات فعال مورد نیاز برای اهداف مراقبت از پوست خود باشید.
• وقتی لوسیون انتخاب می‌کنید، از خرید محصولاتی که حاوی الکل هستند خودداری کنید، چرا که می‌توانند پوست را خشک کنند.

نکته پایانی

تفاوت‌های بین پماد، کرم و لوسیون نه تنها در بافت و مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها نهفته است بلکه در کاربردها، تاثیرات درمانی، نحوه استفاده و توصیه‌های مراقبتی متفاوتی که دارند نیز منعکس می‌شود. انتخاب صحیح بر اساس نیازها و شرایط پوستی شما می‌تواند به بهبود و حفظ سلامت پوستتان کمک کند. به یاد داشته باشید که همیشه برای انتخاب دقیق‌تر و ایمن‌تر، مشاوره با یک متخصص پوست ارزشمند است.

نویسنده: دکتر محمدحسین شهرابادی – محقق و پژوهشگر زخم و سوانح سوختگی.